Wystawa ornitologiczna w Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka

Biofilia (z gr. ‘umiłowanie życia’) to, według biologa i socjologa Edwarda O. Wilsona, „wrodzony, zakodowany w naszych genach pociąg do przyrody, której jesteśmy częścią” i związana z nim nieodparta chęć przyłączenia się do kolektywu innych form życia. Taka właśnie postawa charakteryzuje dzieła i działania prezentowanych na Wystawie ornitologicznej artystów, którzy postulują odświeżenie zmysłowe polegające na włączeniu się w witalność przyrody i podejmują próby spojrzenia na świat z ptasiej perspektywy.

Wystawy ornitologiczne są tworzone z perspektywy nauk biologicznych, zajmują się popularyzacją wiedzy o ptakach, często przyjmując postać atrap ptasich siedlisk: miejsc pełnych plansz, fotografii, wypchanych ptaków – dziś na szczęście zastępowanych fotografiami – i innych artefaktów umarłych elementów przyrody. W willi na Salwatorze – zaprojektowanej jako ostatnia w mieście – jest inaczej, to przestrzeń otwartości i przenikania się granic, czyli ekoton. Dzieła wykraczają poza willę, łącząc się z ogrodem i prowadzącą do lasu aleją pomnikowych drzew. Miejsca te rozbrzmiewają śpiewem ptaków – tym słyszanym na żywo i tym zarejestrowanym (Maria Wasilewska 44100 Hz) –przenikającym się z ludzką muzyką (Anna Chmiel i Mateusz Barski Symfonia natury – Zdzisławowi Pałczyńskiemu, performans Kaeru – Ernesta Ogórka i Jakuba Juliana Ziółkowskiego) i tą stworzoną przez człowieka dla ptaków (Marek Brandt Muzyka dla kruków).

Przestrzeń wystawy to nie sterylny white cube, ale swoiste laboratorium pełne obrazo-obiektów malowanych dla ptaków (Piotr Lutyński Maszynka do produkcji niczego) i surrealistycznych, kinetycznych konstrukcji (Andrzej Andzik Kowalczyk – Kooperatywa Krzysztof Dominik, Instalacja Kuchenna „Błękitu ślad, w Czerni”), gdzie można umościć się w ezoterycznym gnieździe i posłuchać opowieści o najbardziej ptakopodobnym z artystów – Maksie Ernście (Śomi Śniegocka Ptaki nie mają twarzy), a wszystkie te elementy spaja mural Dom-Gniazdo – plątanina gałęzi (a może kłącze ptasich trajektorii…) łącząca ptasie, ludzkie i post-ludzkie byty (Marta Jamróg).

Performans KAERU Ernest Ogórek i Jakub Julian Ziółkowski, w oknie Sebastian Bożek „Upadek Ikara”, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Stan Barański

Kapliczka Cecylii Malik, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Stan Barański

Instalacja Bogumił Książka z obrazem Dominika Rostworowskiego i kolekcją ptaków Marka Rostworowskiego, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Rzeźby Piotra Lutyńskiego, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Mural „Pustułka” Mikołaja Rejsa i  instalacja Andzik Andrzeja Kowalczyka „Wachanie bardzo ważnej deski”, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Praca Bartolomeo Koczenasza, „Wystawa Ornitologiczna” , Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Piotr Lutyński, „Maszynka do robienia niczego”, „Wystawa Ornitologiczna” , Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

„Dom Gniazdo”, fragment instalacji „Mural” i obrazy Marty Jamróg, „Wystawa Ornitologiczna” , Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Andzik Andrzej Kowalczyk, Instalacja Kuchenna "Błękitu ślad w czerni", „Wystawa Ornitologiczna” , Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Instalacja i fotografia "Mama - portret ornitologiczny", „Wystawa Ornitologiczna” , Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz

Działania wielu artystów charakteryzuje podejście afirmatywne; w ich pracach wytwarza się energia przepełniona radością, miłością i witalnością życia postrzeganego jako dynamiczna siła stawania się i nieustanny przepływ (przelot?) między narodzinami a śmiercią (Adam Rzepecki Saṅsāra; Mikołaj Rejs Aves Carrying Souls). Twórcy zwracają uwagę na współzależności i wzajemne uwarunkowania tego, co ludzkie i nie-ludzkie. Pojawiają się wątki związane z nauką i radością zdobywania wiedzy (Barski i Chmiel, Kuba Pierzchała Mama – portret ornitologiczny; Włodzimierz Puchalski Autoportret z gęsią), a także sakralnością (kapliczki Cecylii Malik) oraz nawiązania do lokalnych perspektyw (Rafał Borcz Tam gdzie sowy śpią; Bogumił Książek Loty; Mariola Wawrzusiak Szeptucha i Samara). Powstałe prace angażują wielozmysłową percepcję – nie tylko wizualną, również akustyczną i haptyczną (Lech Kolasiński Gniazdo), a warto pamiętać, że multisensoryczne działania są z definicji inkluzywne, otwarte na różne perspektywy i nie ograniczone racjonalnością procesy poznania.