Wystawa ornitologiczna w Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka
Miejsce: Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka
Czas: 12–19.05.2023
Kuratorzy: Cecylia Malik, Magdalena Worłowska, Bogumił Książek
Artystki i artyści: Mateusz Barski, Marek Brandt, Rafał Borcz, Piotr Bogatka, Sebastian Bożek, Anna Chmiel, JadziaOne, Marta Jamróg, Kaeru – Ernest Ogórek i Jakub Julian Ziółkowski, Szymon Kobylarz, Bartolomeo Koczenasz, Lech Kolasiński, Andrzej Kowalczyk, Bogumił Książek, Piotr Lutyński, Anna Malik, Cecylia Malik, Łukasz Murzyn, Andrzej Najder, Jacek Pasieczny, Kuba Pierzchała, Włodzimierz Puchalski, Mikołaj Rejs, Dominik Rostworowski, Adam Rzepecki, Dominik Stanisławski, Śomi Śniegocka, Maria Wasilewska, Mariola Wawrzusiak
Wystawa zorganizowana w ramach Cracow Art Week KRAKERS 2023
↑ Performatywne otwarcie wystawy, „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Stan Barański
Biofilia (z gr. ‘umiłowanie życia’) to, według biologa i socjologa Edwarda O. Wilsona, „wrodzony, zakodowany w naszych genach pociąg do przyrody, której jesteśmy częścią” i związana z nim nieodparta chęć przyłączenia się do kolektywu innych form życia. Taka właśnie postawa charakteryzuje dzieła i działania prezentowanych na Wystawie ornitologicznej artystów, którzy postulują odświeżenie zmysłowe polegające na włączeniu się w witalność przyrody i podejmują próby spojrzenia na świat z ptasiej perspektywy.
Wystawy ornitologiczne są tworzone z perspektywy nauk biologicznych, zajmują się popularyzacją wiedzy o ptakach, często przyjmując postać atrap ptasich siedlisk: miejsc pełnych plansz, fotografii, wypchanych ptaków – dziś na szczęście zastępowanych fotografiami – i innych artefaktów umarłych elementów przyrody. W willi na Salwatorze – zaprojektowanej jako ostatnia w mieście – jest inaczej, to przestrzeń otwartości i przenikania się granic, czyli ekoton. Dzieła wykraczają poza willę, łącząc się z ogrodem i prowadzącą do lasu aleją pomnikowych drzew. Miejsca te rozbrzmiewają śpiewem ptaków – tym słyszanym na żywo i tym zarejestrowanym (Maria Wasilewska 44100 Hz) –przenikającym się z ludzką muzyką (Anna Chmiel i Mateusz Barski Symfonia natury – Zdzisławowi Pałczyńskiemu, performans Kaeru – Ernesta Ogórka i Jakuba Juliana Ziółkowskiego) i tą stworzoną przez człowieka dla ptaków (Marek Brandt Muzyka dla kruków).
Przestrzeń wystawy to nie sterylny white cube, ale swoiste laboratorium pełne obrazo-obiektów malowanych dla ptaków (Piotr Lutyński Maszynka do produkcji niczego) i surrealistycznych, kinetycznych konstrukcji (Andrzej Andzik Kowalczyk – Kooperatywa Krzysztof Dominik, Instalacja Kuchenna „Błękitu ślad, w Czerni”), gdzie można umościć się w ezoterycznym gnieździe i posłuchać opowieści o najbardziej ptakopodobnym z artystów – Maksie Ernście (Śomi Śniegocka Ptaki nie mają twarzy), a wszystkie te elementy spaja mural Dom-Gniazdo – plątanina gałęzi (a może kłącze ptasich trajektorii…) łącząca ptasie, ludzkie i post-ludzkie byty (Marta Jamróg).
Działania wielu artystów charakteryzuje podejście afirmatywne; w ich pracach wytwarza się energia przepełniona radością, miłością i witalnością życia postrzeganego jako dynamiczna siła stawania się i nieustanny przepływ (przelot?) między narodzinami a śmiercią (Adam Rzepecki Saṅsāra; Mikołaj Rejs Aves Carrying Souls). Twórcy zwracają uwagę na współzależności i wzajemne uwarunkowania tego, co ludzkie i nie-ludzkie. Pojawiają się wątki związane z nauką i radością zdobywania wiedzy (Barski i Chmiel, Kuba Pierzchała Mama – portret ornitologiczny; Włodzimierz Puchalski Autoportret z gęsią), a także sakralnością (kapliczki Cecylii Malik) oraz nawiązania do lokalnych perspektyw (Rafał Borcz Tam gdzie sowy śpią; Bogumił Książek Loty; Mariola Wawrzusiak Szeptucha i Samara). Powstałe prace angażują wielozmysłową percepcję – nie tylko wizualną, również akustyczną i haptyczną (Lech Kolasiński Gniazdo), a warto pamiętać, że multisensoryczne działania są z definicji inkluzywne, otwarte na różne perspektywy i nie ograniczone racjonalnością procesy poznania.
↑ Sebastian Bożek, „Upadek Ikara” (w oknie), „Wystawa Ornitologiczna”, Centrum Sztuki Współczesnej Wiewiórka, fot. Bartolomeo Koczenasz