Połączenia, wystawa w budynku Poczty Głównej w Krakowie

Wystawa to projekt artystyczno-badawczy, którego celem jest podjęcie wybranych wątków nawiązujących do biografii budynku Poczty Głównej w Krakowie.

Pocztę Główną zbudowano w latach 1887–1889 według projektu Friedricha Setza w stylu neorenesansu północnego. W latach 1931–1936 budynek poddano przebudowie pod kierunkiem Fryderyka Tadaniera: podwyższono go o dwa piętra, zlikwidowano kopułę oraz historyzujący detal. Zamiast tego pojawił się kryształkowy ornament w stylu krakowskiego art déco. Większość modernistycznych aranżacji nie zachowała się do naszych czasów. W latach 90. XX wieku przywrócono wieży kopułę i dokonano zmian, nadając budowli postmodernistyczny charakter. Obecnie Poczta Główna nie pełni już swojej funkcji w dotychczasowym wymiarze. Od 2019 roku budynek znajduje się w posiadaniu Zeitgeist Asset Management, inwestora z siedzibą w Pradze, który pod okiem konserwatora zabytków, wraz z zespołem architektów, prowadzi badania zmierzające do odsłonięcia śladów neorenesansowej przeszłości budynku – takich jak znajdujące się na drugim piętrze XIX-wieczne polichromie. Budynek Poczty Głównej przygotowywany jest do pełnienia w przyszłości funkcji hotelu.

Angelika Wojas, „Ziomki w metrze”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Dorota Hadrian, „Kopernik”, Krzysztof Marchlak, „Up above the sky”, Natalia Kopytko, „Fotelak. Liminal” object, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Stanisław Cholewa, „Jubileuszowa, limitowana i kolekcjonerska edycja znaczków pocztowych”, Wojciech Sobczyk, „Ruch ciał niebieskich”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Lech Kolasiński, „Tyflografika Lotos orzechodajny Nelumbo nucifera Gaertn”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Barbara Janczak, „Retroanomalia. Tożsamość kształtowana na styku komunizmu i kapitalizmu”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Monika Natkaniec-Papp, Magdalena Pińczyńska, „IMPLICATIO”, Poczta Główna w Krakowie fot. Andrzej Najder

Odczytujemy na nowo biografię Poczty, akcentując to, że powstała ona jako budynek neorenesansowy. Ideały renesansu, najpełniej wyrażone przez Leonarda da Vinci w Traktacie o malarstwie, zakładały, że celem sztuki jest dążenie do wierności naturze, co artysta może osiągnąć jedynie polegając na własnym oku i na matematyce, bowiem żadne dociekanie ludzkie nie może się stać wiedzą, o ile nie przeszło próby dowodu matematycznego. Sztukę starano się uczynić wówczas pełnoprawnym rodzajem nauki, widząc w niej instrument poznania i odtwarzania świata widzialnego. Modernizm, który narodził się w odpowiedzi na kryzysy końca XIX wieku, upatrywał z kolei szansy w rozwoju technologicznym, który – wraz ze sztuką – traktował jako narzędzie realnego przekształcania świata.

Memorymorph Unterschlak, „Enklawy”, Poczta Główna w Krakowie fot. Małgorzata Łuczyna

Dorota Hadrian, „Oratorium - słodycz kryształu”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Łukasz Surowiec, „Sen Jakuba”, Przemysław Paliwoda, „Dwa budynki - teoria architektury”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Krzyszof Gil, „White passing”, Agata Agatowska, „Zając”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Dorota Hadrian, „Kopernik”, Małgorzata Wielek, „Pointing finger”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Andrzej Najder

Konrad Peszko, „Backroomsowe renesansy”, Poczta Główna w Krakowie, fot. Konrad Peszko

W tej perspektywie, Poczta Główna to dla nas nie tylko obiekt-palimpsest, noszący ślady kolejnych, nadpisanych znaczeń, ale także model swoistego uniwersum – materializacja utopii technologiczno-architektonicznej, w wyniku której narodził się nowy, usieciowiony człowiek nowoczesny. Wystawa sztuki i designu jest pretekstem do spojrzenia na to, w jaki sposób współcześni artyści i designerzy podejmują problem widzenia i obrazowania oraz relacji pomiędzy sztuką i nauką. Czy renesansowe i modernistyczne fantazmaty są dla nich polem twórczej reinterpretacji, czy elementem zaniechanego dziedzictwa?