Nadia Markiewicz, Mutants, wystawa w Centrum Sztuki Galeria EL

Miejsce: Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu
Czas: 12.09 – 17.11.2024
Kurator: Maciej Bychowski

Widok wystawy, Nadia Markiewicz, „Mutants”, Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu, fot. Bartosz Zalewski

 

Mutants to wystawa indywidualna Nadii Markiewicz, prezentująca prace site-specific dedykowane przestrzeni zdesakralizowanego, średniowiecznego kościoła. W perspektywie gotyckiej rozety umieszczonej w oknie na ścianie wschodniej – symbolu piękna, ideału i miłości – wśród ułożonych na posadzce prezbiterium płyt nagrobnych wyrasta osobliwy ogród, o wyjątkowych cechach spontanicznych mutacji genetycznych nazywanych Sportami.

Przygotowując wystawę Mutants, artystka nawiązała współpracę z ogrodami botanicznymi, gdzie odszukała i sfotografowała wyjątkowe okazy. Spontaniczne mutacje róż ukazane na zdjęciach to nieprzewidywalne, bezkierunkowe zmiany w informacji genetycznej, powstałe bez wyraźnego wpływu czynników środowiskowych. Takie okazy są często selekcjonowane i rozmnażane, trafiają do sprzedaży jako te wyjątkowe, niezwykłe i pożądane. Artystka, w nawiązaniu do własnej niepełnosprawności, opowiada w swojej pracy o różnorodności biologicznej, która występuje również w ciałach ludzkich. Wskazuje na mutacje, które są głównym warunkiem ewolucji i przystosowania do nowych warunków środowiskowych, i bez których życie na ziemi by nie przetrwało. W swojej pracy artystka odwraca tę sytuację, nadaje temu „Innemu” – często wykluczonemu, uznanemu za gorszego – cechy mitologicznych herosów: pół-bogów, pół-ludzi, czy popkulturowych superbohaterów obdarzonych nadprzyrodzonymi umiejętnościami, którzy zostali powołani do życia, aby ratować świat.

Kolejnym elementem instalacji są negatoskopy stosowane w medycynie do przeglądania zdjęć rentgenowskich. Artystka umieściła na nich zdjęcia z różanego ogrodu, zaznaczając w ten sposób ich analogię do ludzkiego ciała i odnosząc się do powszechnego zjawiska medykalizacji i prób naprawiania tego, co czasem jest po prostu wyjątkowe.

Jedno ze zdjęć umieszczonych na negatoskopie ukazuje ogród w szerszej perspektywie. Przestajemy dostrzegać każdy element osobno, ogród się staje jednym organizmem, a każda jego część ma swoją rolę, tworząc niepowtarzalny charakter całości.

„Osoby z niepełnosprawnością od zawsze stanowiły element społeczeństw, wpisując się̨ w ich obrazy. Bardziej jednak niż sama niepełnosprawność obrazy te cechowało nastawienie tak zwanego ogółu społeczeństwa, uznanego za reprezentującego normę, do osób z niepełnosprawnością”i.

Artystka, eksplorując temat cielesności i odmienności, celebruje cechy wymykające się tym powszechnie uznanym za „wyjściowe” wobec zbioru powszechnie przyjętych wymagań społecznych. Markiewicz w swoich pracach przypomina odbiorcom o systemowym traktowaniu odmienności, marginalizowaniu, dyskryminacji w obawie przed „innością”, o „stereotypowym postrzeganiu osób z niepełnosprawnością, jako niewygodnych czy roszczeniowych”ii. Ukazując własne ciało, na swoich warunkach, odzyskuje podmiotowość, eksploruje jego właściwości, traktując swoją niepełnosprawność jako siłę.

„Może zatem warto budować w społeczeństwie nie postawy próbujące sprowadzać osoby niepełnosprawne i ich aktywności do powszechnie akceptowanych, lecz postawy uznające wartość w odmienności i piękno w inności?”iii

i E. Nieduziak, Utopianie innościw niepełnosprawności. Na marginesie rozważań o sztuce osób niepełnosprawnych, [w:] Utopia a edukacja, t. 3: Nadzieje i rozczarowania wyobrażeniami świata możliwego, red. K. Rejman, R. Włodarczyk, Wrocław 2017, s. 178–192, cyt. s. 178.

ii M. Kupsiewicz, Słownik pedagogiki specjalnej, Warszawa 2013.

iii E. Nieduziak, Utopia, dz. cyt., s. 189.