Laboratorium życia

Laboratorium życia to praca wyrażająca obawy na temat przyszłości, rozwoju technologii oraz kondycji środowiska naturalnego. To wizja świata pozbawionego form naturalnych. Ich miejsce zastępują sztuczne substytuty, wytworzone przez człowieka.

Inspiracją do stworzenia pracy były m.in. niedawne odkrycia naukowców z Newcastle University w Wielkiej Brytanii. W Rowie Mariańskim, u wybrzeży Filipin, na głębokości 6900 m odkryli skorupiaka rzędu obunogów, który w swoim ciele zawierał mikroplastik. Eurythenes plasticus, bo tak go nazwano, to pierwszy w historii gatunek z plastikiem w oficjalnej nazwie¹. Zatrważający jest fakt, że nawet tak głęboko w oceanie obecne są tworzywa sztuczne, które wpływają̨ negatywnie na organizmy żywe.

Równie ważną inspiracją była dla mnie futurologiczna wizja świata Stanisława Lema.

ART-LABORATORIUM

Przestrzeń instalacji, nazwana przeze mnie „ART-laboratorium”, wprowadza w artystyczny eksperyment, w którym następuje próba ożywienia martwych przedmiotów, stworzenia ze sztucznych materiałów nowego życia. Czy są one jedynie wynikiem mechaniki, symulacji cyfrowej, holograficznej, czy może eksperyment się udał i w przyszłości faktycznie powstaną podobne formy, z którymi będziemy obcować?

Prace nie mają typowo naukowo-badawczego charakteru, nie są również działaniem o charakterze bio-artu. To raczej próba wkroczenia w sferę wizjonerskiej rzeczywistości, bez rozstrzygnięć, czy będzie ona utopią, czy dystopią. Tę kwestię pozostawiam do zgłębienia odbiorcy.

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, Obiekt 3, 2021, klatka na ptaki, metal, tworzywo syntetyczne, programowany mechanizm elektryczny, 132 × 80 × 52 cm

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, Obiekt 3, 2021, klatka na ptaki, metal, tworzywo syntetyczne, programowany mechanizm elektryczny, 132 × 80 × 52 cm

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, fragment prezentacji dyplomowej, 2021

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, Obiekt 2 (zestaw trzech akwariów), 2021, lustro weneckie, lateks, lampy LED, wiatrak, nagranie audio, czujnik ruchu, 30 × 25 × 30 cm (każde)

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, fragment Obiektu 2, 2021, lustro weneckie, lateks, lampy LED, wiatrak, nagranie audio, czujnik ruchu, 30 × 25 × 30 cm

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, fragment Obiektu 2, 2021, lustro weneckie, lateks, lampy LED, wiatrak, nagranie audio, czujnik ruchu, 30 × 25 × 30 cm

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, Obiekt 1, 2021, piramida holograficzna, metal, pleksi, nagranie audio-video, 100 × 100 × 90 cm

Karolina Cygnar, Laboratorium życia, fragment prezentacji dyplomowej, 2021

SYMULOWANIE NOWYCH FORM PRZYSZŁOŚCI

Działania prowadzone w ART-laboratorium to również pytanie o możliwą perspektywę życia człowieka wśród artefaktów i doświadczeń opartych na modelach naturalne – sztuczne, realne – wirtualne.

Instalacja opiera się na rejestracji procesu ciągłych powolnych zmian, modyfikacji, permanentnego, choć trudno uchwytnego przekształcania środowiska realnego lub wirtualnego.

Jedną z metod, którą obrałam przy tworzeniu pracy dyplomowej, jest filmowanie stworzonych przeze mnie obiektów rzeźbiarskich. Film jest w stanie ucieleśnić to, co nieuchwytne. Poddane kreacji w zakresie formy, przekształciły się w obiekty o nowym znaczeniu. Przynależna im estetyzacja to znak współczesnych, a może i przyszłych czasów. Formy fascynują, wabią swoim wyglądem. Wzmocniona warstwa estetyczna ma za zadanie podkreślać poruszane przeze mnie problemy i zjawiska. Na co dzień dążymy do otaczania się efektownymi przedmiotami. Chcemy, by wszystko wokół nas było „ładne”, „uszyte na miarę”, poddane estetycznej reżyserii otoczenia i kontroli. Jednocześnie możemy zaobserwować szybką dezaktualizację pojęcia piękna i wartości z nim związanych.

Należy pamiętać, że estetyczny wygląd nie zawsze jest dobry i bezpieczny. Już sama natura poprzez formę czy zapach sygnalizuje niebezpieczeństwo. Jednocześnie stworzona przeze mnie warstwa dźwiękowa, a dokładniej jej fragmenty, wprowadza dramaturgię i buduje oniryczny, fatalistyczny nastrój. Stworzony przeze mnie kontrast uwypukla pojawiającą się dychotomię – z jednej strony obraz jest dla nas frapujący, a z drugiej wzbudza strach, przerażenie. Uczucia mieszają się ze sobą, jesteśmy nieprzygotowani na ten rodzaj dyskomfortu. Nie wiemy, czy nowo stworzone organizmy są dobre, czy złe. W jaki sposób są nastawione do ludzi – czy są dla nas zagrożeniem? I czy, jak w powieściach Lema, możliwe jest nawiązanie dialogu albo przynajmniej jakiejś formy kontaktu z nowo powstałymi organizmami? A może nie zauważamy, że hybrydowe obiekty mają już własną strategię przetrwania?

W projekcie dociekliwy obserwator może zauważyć kilka scenariuszy dotyczących rozwoju form. Pierwszy z nich zakłada, że pozostaną one nieaktywne. Drugi przewiduje, że obiekty posiądą własny język oraz wyewoluują na tyle, by stanowić odrębny, samodzielny byt, jednakże nie wpłyną swym zachowaniem na ludzi. Trzeci scenariusz zakłada, że formy staną się zagrożeniem dla człowieka. Dodatkowo mogą przejawiać agresję wobec własnego gatunku.

Oczywiście sztuka nie ochroni nas przed katastrofą związaną z nadprodukcją plastiku, ale wierzę, że może nam pomóc dostrzec problemy z tym związane oraz wzbudzić w nas współodczuwanie i uświadomić współodpowiedzialność za przyszłe losy Ziemi.