Jakie królicze nory, takie młodzieży chowanie

„Pedagog” to nie jest ładne słowo. Obcojęzyczne brzmienie tworzy dystans. Jest poważne i zimne. Tymczasem mieści w swoich greckich źródłach wyobrażenie dziecka i jego opiekuna. Od greckiego niewolnika odprowadzającego dzieci swojego pana do szkoły, do awantur w mediach społecznościowych dotyczących żeńskiej formy „pedagożka”, wiele się w dziedzinie pedagogii i pedagogiki wydarzyło. Nadal jest to jednak zajęcie zakładające rozwój człowieka – przede wszystkim jako istoty społecznej.

Natalia Wiernik, z cyklu Protagoniści, fotografia, 2013 – 2021, papier archiwalny Hahnemühle Photo Rag, 308, 75 × 50 cm (każda)

Nie każdy wybitny artysta jest wybitnym pedagogiem. Podobnie jak nie każdy wybitny pedagog jest wybitnym artystą. Edukacja artystyczna, poza tym, że jest niezwykle trudna do zdefiniowania, mieści w sobie dwa podstawowe aspekty: patrzenia, czy też doświadczania rzeczywistości, i wyrażania, czyli budowania wizualnej i językowej formy opowiadania o niej. Niezależnie od tego, czy wskaźniki odbiornika i nadajnika przesuniemy bardziej w stronę realnego i rozumowego, czy odchylimy je w kierunku instynktu i podświadomości, każdy z procesów twórczych mieści co najmniej te dwa aspekty. To w tych węzłowych punktach należy wykonać trudną do uchwycenia pracę, dokonać wyboru, translacji, przełożenia. Zarówno patrzenie, jak i opowiadanie wiążą się z przyjęciem konkretnej postawy wobec rzeczywistości. To właśnie te postawy i strategie staną się tematem wystawy Jakie królicze nory, takie młodzieży chowanie. Spektrum jest ogromne i odzwierciedla nie tylko niezwykłą różnorodność osobowości związanych z krakowską Akademią Sztuk Pięknych, ale również odmienność kryjących się w jej murach wydziałów: Architektury Wnętrz, Form Przemysłowych, Grafiki, Intermediów, Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Malarstwa i Rzeźby.

Na pierwszym planie: Michalina Bigaj, kochając naturę / Diana, 2014, silikon, żywica, sztuczne włosy, 70 × 180 × 70 cm, z kolekcji Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, na drugim planie: Patrycja Ochman–Tarka, Paulina Ochman, 2018, OKKA, Książka dla niewidomych, 16 plansz,
sklejka, cienka balsa, 19 × 19 cm
Piotr Srebro, Ixes Glow, 2021, projekt tapety, druk na folii

Prezentowane na wystawie prace pedagogów i pedagożek Akademii, niezależnie od ich pozycji w hierarchii uczelni, warsztatu czy języka, są wyrazem tego, w jaki sposób uczestniczą oni w świecie, jak na niego patrzą, jakie wartości i postawy są im bliskie. Doświadczymy więc dekonstrukcji i naśladowania. Ironii i powagi. Przesady i zwięzłości. Czegoś twardego i czegoś efemerycznego. Praktycznego i dosłownego oraz bezwstydnie nurzającego się w metaforze. Pedagodzy i pedagożki są dla studentów i studentek przewodnikami po tym, jak z zaangażowaniem i czułością się czemuś przyglądać. Dają przykład, jak krytycznie wątpić, utrzymując dystans. Pokazują, jak mówić, żeby być słyszanym, nawigując między prozą a poezją. Uczą, jak czasem być kimś wielkim, a czasem zupełnie małym. Ta perspektywa pozwala spojrzeć na Akademię jak na wzgórze pełne króliczych nor i podążających za białymi królikami Alicji. Każda z nich daje inną perspektywę, umiejętności i doświadczenia. Jednak tym razem opowieść nie skupia się na podróżujących Alicjach, ale na tych, którzy ich doświadczenie konstruują.