CZERWIEC. Natalia Legutko

Widok wystawy „Czerwiec”, Galeria Rooter

Czerwiec, szósty miesiąc w roku, swoją nazwę zawdzięcza czerwcowi polskiemu, owadowi, z którego pozyskuje się koszenilę – czerwony barwnik wykorzystywany m.in. do farbowania tkanin.

Czerwone są maki i czerwony jest polonez cargo, którym w czerwcu ’98 – lub może rok wcześniej albo dwa lata później – kilkuletnia Natalia Legutko podróżowała ze swoją mamą, by zbierać polne kwiaty.

Czerwiec staje się tłem dla snutej przez nią opowieści, w której rzeczywistość prywatna i intymna przeplata się ze zdarzeniami wielkiej – ale również tej mniejszej – historii powszechnej. Choć raczej należałoby napisać, że wielka historia powszechna staje się tutaj zaskakująco nośnikiem pamięci tego, co prywatne i osobiste.

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Prezentowana w Rooterze komikso-wystawa (bo tak należałoby potraktować ten hybrydyczny projekt) wprowadza nas m.in. w rzeczywistość, w której obrazy z lat 90. w postaci teledysków Spice Girls, Szansy na sukces emitowanej w niedzielę na TVP2 czy filmów z Bruce’em Willisem, wywołują i katalizują wspomnienia konkretnych sytuacji, zdarzeń oraz miejsc z indywidualnego życia.

Francja wygrywa World Cup, w Kosowie trwa wojna, a w polskim Sejmie zostaje zaprezentowany projekt reformy administracyjnej, który zaskutkuje zmniejszeniem liczby województw. Równolegle do tych zdarzeń toczy się „mała” historia osobista, w której dokonują się równie doniosłe i zmieniające porządek rzeczywistości wydarzenia… na przykład narodziny Ady, siostry artystki. Jest to wydarzenie z kategorii tych, o których Alain Badiou twierdzi, że są „ontologiczną nowością”, zmuszającą podmiot do wynalezienia nowego sposobu bycia.

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Widok wystawy "Czerwiec", Galeria Rooter

Martin Pollack w Topografii pamięci (w której mierzył się z historią zupełnie innego kalibru) zwracał uwagę, że historię pisaną przez wielkie H łatwiej zrozumieć, kiedy spojrzymy na nią z perspektywy indywidualnych przeżyć i doświadczeń. Jednocześnie przestrzegał, że pamięć bywa zawodna; potrafi zmieniać fakty i przestawiać je w czasie.

Ta zwodnicza mechanika, pozycjonująca różne czasowości na tej samej osi, ma swoje przełożenie na konstrukcję wystawy Natalii. Zdarzenia przeszłe, zakorzenione w różnych perspektywach czasowych, spięte są jedną klamrą. Historia bardziej odległa zderzona zostaje z historią całkiem niedawną; zdarzenia z „najtisów” mieszają się z „roaring twenties” XXI wieku. Koniec końców, historia Czerwca dzieje się latem ’98 lub może rok wcześniej, dwa lata później albo w roku 2024.