Badanie archiwów dawnej grafiki w celu zintegrowania wiedzy „znalezionej” z prowadzeniem pracowni graficznej czasów post-cyfrowych / Researching historical print archives to integrate 'found’ knowledge into post-digital printmaking workshops
I have for the past 25 years researched old photomechanical processes where my main focus has been especially photogravure / heliogravure on copper.
For those of you who does not know what a photogravure looks like, here is some examples of photogravures
Przez ostatnie 25 lat badałem dawne procesy fotomechaniczne, koncentrując się przede wszystkim na fotograwiurze/heliograwiurze na miedzi.
Dla tych z Państwa, którzy nie wiedzą, jak wygląda fotograwiura, oto kilka przykładów tej techniki:
Fotograwiura, Georges Petit, reprodukcja obrazu obraz Thomasa de Keysera, Holenderska rodzina
Photogravure by George Petite Edward S. Curtis, Door of Lodge, Grizzley. Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion
Photogravure by George Petite Edward S. Curtis, Door of Lodge, Grizzley. Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion
Edward S. Curtis, Door of Lodge, Grizzley, Flathead, 1910, dzięki uprzejmości Preus Museum, Horten, Norwegia
Edward S. Curtis, Door of Lodge, Grizzley. Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion Horten, Norway
Edward S. Curtis, Door of Lodge, Grizzley. Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion Horten, Norway
Robert Mapplethorpe, Bez tytułu # 1 z Portfolio Kena Moody’ego, dzięki uprzejmości Graphic Studio University of South Florida, USA,
Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion Horten, Norway University of South Florida, USA
Robert Maplethorpe Untitled # 1 from the Ken Famille Hollandaise Flathead, 1910, Courtesy Preus Museum. Moody portfolio, Courtesy of Graphic Studion Horten, Norway University of South Florida, USA
Lucia Aragon, Ptak Khu, druk bezpośredni
Lucia Aragon “Khu Bird”direct gravur.
Lucia Aragon “Khu Bird”direct gravur.
Cathrine Liberg, Zamożny małżonek, Cathrine Liberg, The Sarong Kebaya, fotograwiura
Cathrine Liberg “The Wealthy consort” Photogravure
Cathrine Liberg “The Wealthy consort” Photogravure
Cathrine Liberg, The Sarong Kebaya, fotograwiura fotograwiura
Cathrine Liberg “The Wealthy consort” Cathrine Liberg “The Sarong Kebaya” Photogravure
Cathrine Liberg “The Wealthy consort” Cathrine Liberg “The Sarong Kebaya” Photogravure
One of my art projects that came out of the research was The True Lasse a project with 60 photogravures in color. Here are 3 examples
Jednym z moich projektów artystycznych, który wywodzi się z tych badań, jest seria The True Lasse (Prawdziwy Lasse), składająca się z 60 barwnych fotograwiur. Oto trzy przykłady.
Widok wystawy, Amerykańska zabawa – portrety wielokrotne, Jan Pettersson Prawdziwy Lasse fotograwiura /
Jan Pettersson The True Lasse photogravure
Why would you then consider researching these archives & what would come out of it & how it could be used in a contemporary context in teaching workshops.
The Print Department at Modern Museum of Art New York, USA, 1995
https://www.moma.org/collection/about/curatorial-departments/drawings-prints
Biblioteque Nationals print collection, Paris, France, 2002
https://www.bnf.fr/en/richelieu-library-prints-and-photography-reading-room
Preus Photomuseum in Horten Norway 2003
https://www.preusmuseum.no/eng
Musée Goupil in Bordeaux, France, 2003
https://www.musee-aquitaine-bordeaux.fr/en/article/goupil-museum
The main focus here was to acquire as much information & knowledge on the photogravure process both technical, historical & contemporary through prints, plates & books.
In conjunction with visiting these important print archives a number of human archives were visited & interviews were executed with well-known photogravurist´s as Jon Goodman in Massachusetts USA, Deli Sacilotto & Paul Taylor in New York, Johan de Zoete in Amsterdam & Lasse Mellberg in Sweden.
http://jgoodgravure.com/about.html
https://www.renaissancepress.com
https://johandezoete.nl/about/
https://www.alternativephotography.com/copper-photogravure/
Archiwa
Część I: Badania już przeprowadzone w archiwach
Przygotowując moją pierwszą publikację Fotograwiura – Badanie archeologiczne (Photogravure – an Archaeological Research) odwiedziłem następujące instytucje:
Dział Rysunków i Grafik Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku, USA, 1995
https://www.moma.org/collection/about/curatorial-departments/drawings-prints
Zbiory Rycin i Fotografii Biblioteki Narodowej w Paryżu, Francja, 2002
https://www.bnf.fr/en/richelieu-library-prints-and-photography-reading-room
Muzeum Fotografii Preus w Horten, Norwegia, 2003
https://www.preusmuseum.no/eng
Musée Goupil w Bordeaux, Francja, 2003
https://www.musee-aquitaine-bordeaux.fr/en/article/goupil-museum
Głównym celem na tym etapie było zdobycie jak największej ilości informacji na temat procesu fotograwiurowego – jego aspektów technicznych, historii, jak i współczesności, czego starałem się dokonać poprzez badanie odbitek, płyt i książek.
Przy okazji odwiedzin w tych ważnych kolekcjach graficznych, przeprowadziłem wywiady ze znanymi twórcami fotograwiur („archiwa ludzkie”), m.in. z Jonem Goodmanem (Massachusetts, USA), Deli Sacilotto i Paulem Taylorem w Nowym Jorku, Johanem de Zoete w Amsterdamie i Lasse Mellbergiem w Szwecji.
http://jgoodgravure.com/about.html
https://www.renaissancepress.com
https://johandezoete.nl/about/
https://www.alternativephotography.com/copper-photogravure/
Informacje zgromadzone w trakcie tych wizyt i wywiadów, wraz z wiedzą już nabytą i ugruntowaną, zebrałem w mojej pierwszej publikacji Fotograwiura – Badanie archeologiczne z roku 2007. Przemyślenia umieszczone w nowym kontekście i dotyczące rozszerzonego zakresu technik graficznych zostały natomiast przedstawione w publikacji Printmaking in the Expanded Field (Grafika warsztatowa w rozszerzonym zakresie) wyd. I 2017, wyd. II 2019.
Zdjęcia Jan Pettersson / Photos Jan Pettersson
Obecnie badania wkroczyły w drugi etap.
Część II: Bieżące badania w archiwach
For this the 2nd part of the research I have visited the following Institutions.
London, St Bride Foundations Library 2020
https://www.sbf.org.uk
Atelier-Musée Imprimerie(AMI) at Malesherbes 2021
Atelier-Musée Imprimerie
Musee Arts et Metiers, Paris 2021
https://www.arts-et-metiers.net
The Chalcographie du Louvre, Paris 2021
https://ateliersartmuseesnationaux.fr/en/engraving/conservation-of-a-historic-collection
W drugim etapie badań odwiedziłem następujące instytucje:
Londyn, Biblioteka Fundacji St Bride, 2020
https://www.sbf.org.uk
Atelier-Musée de l’Imprimerie (AMI) w Malesherbes, 2021
Atelier-Musée Imprimerie
Musée des Arts et Métiers, Paryż, 2021
https://www.arts-et-metiers.net
Chalkografia Luwru, Luwr, Paryż, 2021
https://ateliersartmuseesnationaux.fr/en/engraving/conservation-of-a-historic-collection
Londyn, Biblioteka Fundacji St Bride, 2020
The St Bride Foundation was set up in 1891 it was created to serve the print & publishing studios that were beginning to grow rapidly on Fleet Street. Over more than 1 century it has established itself as an extremely important archive concerning graphic design, printing & publishing. The library is without a doubt the largest concerning the concept of the print in the world. It has over 100.000 items. What I was interested in was to use their reading room which is open twice a month or by appointment.
I visited it March 11th 2020 just before the Covid 19 pandemic breakout & the shutdown of Europe. Before going there, I made an appointment & had selected a # of books & catalogues all related to photogravure & to give you an idea of what I chosen; here is the list I selected & a samples of what I looked at.
Fundacja St Bride powstała w roku 1891, aby służyć oficynom drukarskim i wydawniczym, których szybko przybywało na Fleet Street. W ciągu ponad stu lat stała się niezwykle ważnym archiwum poświęconym projektowaniu graficznemu, drukarstwu i sztuce wydawniczej. Jej biblioteka ma bez wątpienia największe na świecie zbiory związane z wynalazkiem druku. Składa się na nie ponad 100 tys. pozycji. Chciałem skorzystać z ich czytelni, która jest czynna dwa razy w miesiącu lub udostępniana po uprzednim umówieniu.
Odwiedziłem ją 11 marca 2020 roku, tuż przed wybuchem pandemii Covid 19 i lockdownem w Europie. Zanim się tam wybrałem, uzgodniłem termin wizyty i zamówiłem szereg książek i katalogów – wszystkie one dotyczyły fotograwiury. Aby dać Państwu wyobrażenie o tym, co wybrałem: oto moja lista i próbki przeglądanej literatury.
Wybrane książki z biblioteki St Bride
Atelier-Musée Imprimerie (AMI) at Malesherbes 2021
Researching for European print museums on the internet I came across several of them but one particular caught my eye, Atelier – Musée Imprimerie at Malesherbes. It is situated 70 kilometers outside Paris in the sleepy town with the same name.
To go out here is a day trip. It takes 1 ½ hrs out to Malesherbes with the RER train from Gare Austerlitz in Paris. From the train station it is a 15 min walk to get to the Museum which is situated outside the town. The museum takes you through the history of printing all the way from the invention of the movable type up to the digital revolution. It is an impressive sight to walk into the museum that covers 5000 m2 & is filled with objects relating to the concept of the print. There is everything from a copy of Gutenberg´s wooden press to the start of the digital technology, workshops for making paper & they run classes where you can learn marbling, learn how to set type the old way, binding of books & of course the main feature printing. There are several machines that have been restored and are fully operational for printing. With more than 100 machines on display it is a must see for anyone who is interested in the history of the print & its machines.
Atelier-Musée de l’Imprimerie (AMI) w Malesherbes, 2021
W trakcie internetowych poszukiwań europejskich muzeów grafiki natknąłem się na kilka, z których jedno szczególnie zwróciło moją uwagę: Atelier-Musée de l’Imprimerie w Malesherbes, położone w oddalonym 70 kilometrów od Paryża sennym miasteczku o tej właśnie nazwie.
Przyjazd tutaj to całodniowa wycieczka. Do Malesherbes jedzie się półtorej godziny pociągiem RER z dworca Austerlitz w Paryżu. Ze stacji jest 15 minut spacerem do muzeum, położonego poza miastem. Muzeum prowadzi zwiedzających przez historię druku od wynalezienia ruchomej czcionki aż po rewolucję cyfrową. Niesamowite wrażenie robi wejście do muzeum, które zajmuje powierzchnię 5000 m2 i jest wypełnione obiektami związanymi z grafiką i drukiem. Jest tu wszystko: od repliki drewnianej prasy drukarskiej Gutenberga po początki technologii cyfrowej; mieszczą się tu pracownie wytwarzania papieru i prowadzące zajęcia, podczas których można nauczyć się marmurkowania, dowiedzieć się, jak starą metodą składać czcionki czy oprawiać książki, a główną rolę odgrywa oczywiście druk. Znajduje się tam kilka odrestaurowanych, przywróconych do pełnej sprawności dawnych maszyn drukarskich. Ogólna liczba ponad 100 eksponowanych maszyn czyni to miejsce obowiązkowym punktem programu dla każdego, kto jest zainteresowany historią druku i jego mechanizacji.
Wejście główne do Atelier-Musée de l’Imprimerie w Malesherbes. Zdjęcie Jan Pettersson / The main entrance of the Atelier – Musée Imprimerie at Malesherbes. Photo Jan Pettersson
Znajdziecie tu wszystko: od repliki prasy Gutenberga po piękne maszyny typograficzne, cylindry rotograwiurowe i wiele, wiele więcej, Zdjęcie Jan Pettersson /Here you will find everything from a replica of Gütenbergs press to beautiful machines for typograhy, rotogravure cylinders & much much morePhoto Jan Pettersson
Musée Arts et Metiers Paris
I had been in Paris many times & had of course heard of the museum. It was not in the plan but during a rainy day in I visited there for a couple of hrs. It is a museum for the preservation of inventions & technical pioneering. Walking through the many rooms of the collection there I arrived at the room for photography, film & print and discovered that they actually had the cradle of the French development of photomechanical process there. Here are some examples.
Muzeum Sztuk i Rzemiosł (Musée des Arts et Métiers), Paryż
Byłem w Paryżu wielokrotnie i oczywiście słyszałem o tym muzeum. Nie planowałem wizyty, ale pewnego deszczowego dnia spędziłem tam kilka godzin. Zadaniem tego muzeum jest dokumentowanie wynalazków i pionierskich rozwiązań technicznych. Spacerując po licznych salach, dotarłem do pomieszczenia poświęconego fotografii, filmowi i drukarstwu, gdzie – jak odkryłem – można zapoznać się z ewolucją procesu fotomechanicznego w wydaniu francuskim. Oto kilka przykładów.
Próbna odbitka fotograwiurowa przy użyciu procesu Placeta, 1863 / Photogravure proof using the Placet process, 1863 / Photogravure proof using the Placet process, 1863
Trzy płyty do druku wklęsłego wykonane techniką galwanoplastyki, System Bouquillon, ok. 1850 / Three plates for gravure printing using electroplating, Bouquillon system, about 1850 Photos Jan Pettersson
Paryż, Chalcographie du Louvre, 2021
Istniejąca od roku 1797 Pracownia Wklęsłodruku w Luwrze przechowuje około 15 tys. matryc do wykonywania różnego rodzaju rycin, od akwafort, grawerowania rylcem, przez akwatinty po fotograwerowanie i heliograwiury. W jej zbiorach znajduje się m.in. 837 miedziorytów ilustrujących opis Egiptu, wykonanych na zlecenie Napoleona i opublikowanych w 10 tomach w latach 1809–1829. Ta wielka kolekcja matryc ciągle się powiększa dzięki nowym nabytkom, darowiznom i wkładowi współczesnych artystów, którzy tam przychodzą i pracują. Zespół drukarski Pracowni Wklęsłodruku w Luwrze ma ekspercką wiedzę i prowadzi zaawansowane badania różnych rodzajów farb w celu uzyskania ich zgodności z historycznymi odbitkami. Specjalnością zespołu są rozmaite czernie: od gęstych przez ciepłe po chłodne i od przezroczystych po zabarwiane. Wiedza ta pozwala im tworzyć takie historyczne odbitki:
Przygotowanie do druku Gotowa, ręcznie kolorowana odbitka Zdjęcia Jan Pettersson / “ Preparing to print “Finished handcolored print” Photos Jan Pettersson
In preparation for my visit I had contacted the curator team in advance and presented my research. To get there you take the RER train up to La Plaine Stade de France & after a 10 min walk, we arrived at the new location of the print studio & were greeted by the Print & Curator Team.
My visit here was focused on a discussion around the photogravure/heliogravure media how it is named and perceived in different forums of discussion as in books, on the internet & in the realm of printmaking. As well as an in-depth conversation on papers, inks, felts, oils, varnishes & wiping materials and printing of plates.
W ramach przygotowań do wizyty skontaktowałem się z zespołem kuratorskim i przedstawiłem swoje badania. Aby się tam dostać, należy dojechać pociągiem RER do stacji La Plaine Stade de France. Po 10 minutach spaceru dotarliśmy do nowej lokalizacji warsztatu graficznego, gdzie powitał nas zespół drukarzy i kuratorów.
Podczas wizyty koncentrowałem się na technikach fotograwiurowych/heliograwiurowych, ich nazewnictwie i percepcji na różnych forach dyskusyjnych, takich jak książki, w Internecie i w świecie grafiki. Prowadziliśmy również szczegółowe rozmowy na temat papieru, farb, filców, olejów, werniksów czy materiałów do wycierania i odbijania płyt.
W pracowni graficznej Luwru Zdjęcia Jan Pettersson / “ In the Louvre Print studio” Photos Jan Pettersson
Other Archives & possibilities
As I mentioned earlier with the possibilities of internet we can now also dive into & buy or retrieve books that have now been taken out from the collections of libraries, secondhand bookstores & privately owned which have now surfaced on the free market as for example on Amazon & Ebay. Especially old books used in the printing industry is of invaluable help since they with the at that time analogue approach to printing are the base that the new digital technology developed from.
For example, these books which were bought on amazon, that I consider are of great importance. Cartwrights book Photogravure published in 1930 with an updated edition in 1939 points to relevant information that can be transferred and re-worked in the contemporary setting of my research.
Inne archiwa i możliwości
Jak wspomniałem wcześniej, dzięki możliwościom Internetu możemy teraz również zgłębiać temat, kupując lub wyszukując książki ze zbiorów bibliotecznych, antykwariatów i kolekcji prywatnych, pojawiające się na wolnym rynku, np. w serwisach Amazon czy Ebay. Bezcenne mogą się okazać zwłaszcza stare książki stosowane w branży poligraficznej, bo to opisany w nich analogowy proces druku był podstawą, na której wyrosła nowoczesna technologia cyfrowa.
Za bardzo ważne uważam na przykład książki kupione na Amazonie: H.M. Cartwrighta Photogravure (Fotograwiura), opublikowana w roku 1930, a po aktualizacji – w roku 1939, przynosi istotne informacje, które mogę przekazać i zmodyfikować we współczesnym kontekście moich badań.
Photogravure. A text book on the Machine and Hand-Printed Process
(Fotograwiura – podręcznik drukowania maszynowego i ręcznego) H.Mills Cartwright, wydanie I i II, 1930 i 1939, Zdjęcia Jan Pettersson /
Photogravure A text book on the Machine and Hand -Printed Process By H.Mills Cartwright 1st & 2nd edition, 1930 & 1939. Photos Jan Pettersson
(Fotograwiura – podręcznik drukowania maszynowego i ręcznego) H.Mills Cartwright, wydanie I i II, 1930 i 1939, Zdjęcia Jan Pettersson /
Photogravure A text book on the Machine and Hand -Printed Process By H.Mills Cartwright 1st & 2nd edition, 1930 & 1939. Photos Jan Pettersson
Photogravure. A text book on the Machine and Hand-Printed Process
(Fotograwiura – podręcznik drukowania maszynowego i ręcznego) H.Mills Cartwright, wydanie I i II, 1930 i 1939, Zdjęcia Jan Pettersson /
Photogravure A text book on the Machine and Hand -Printed Process By H.Mills Cartwright 1st & 2nd edition, 1930 & 1939. Photos Jan Pettersson
(Fotograwiura – podręcznik drukowania maszynowego i ręcznego) H.Mills Cartwright, wydanie I i II, 1930 i 1939, Zdjęcia Jan Pettersson /
Photogravure A text book on the Machine and Hand -Printed Process By H.Mills Cartwright 1st & 2nd edition, 1930 & 1939. Photos Jan Pettersson
These 2 editions have been gone through thoroughly to compare the at that time the development of the process within in a 9-year time span. Were the approach of reading 2 books simultaneously to be able to compare and filter out the difference is important for the research. Just by looking at the content pages of the 2 books you can see the difference
The last archive is of course the fantastic flea markets that exists around Europe & the rest of the world were the constant recycling of history continues.
Te dwa wydania dokładnie przejrzałem, aby porównać ówczesny rozwój tego procesu na przestrzeni dziewięciu lat. Przyjąłem metodę czytania obu książek jednocześnie, tak aby móc porównać i odfiltrować różnice istotne dla badań. Aby dostrzec te różnice, wystarczy spojrzeć na strony ze spisem treści obu książek.
Ostatnie archiwum to oczywiście fantastyczne pchle targi, działające w całej Europie i reszcie świata – trwa na nich nieprzerwany recykling historii.
Przykłady znalezisk z archiwów recyklingu historii, czyli z pchlich targów
Oto przykład płyty do druku wypukłego stosowanej w typografii. Na powierzchni zachowała się jeszcze emulsja fotograficzna. Zdjęcie Jan Pettersson / Here is an example of a relief printing plate used in typography. The photographic emulsion is still on the surface. Photo Jan Pettersson
Fotograwiury Goupil & Cie (po lewej) i Georges Petite (po prawej). Zdjęcia Jan Pettersson / Photogravures by Goupil & Cie to the left & George Petite to the right, Photos Jan Pettersson
Komplet odbitek rotograwiurowych drukowanych farbą niebieską z ok. 1907 roku. Zdjęcia Jan Pettersson/ 1 set of rotogravure prints printed with blue ink from around 1907, Photos Jan Pettersson
Wszystkie informacje zebrane w tych archiwach zostały zintegrowane z różnymi działaniami, takimi jak publikacje, seminaria, warsztaty, wykłady i dyskusje.
Zdobytą wiedzę przekazuję podczas warsztatów i poprzez publikacje, jak również wykorzystuję w kształceniu studentów grafiki warsztatowej na Wydziale Grafiki Narodowej Akademii Sztuk w Oslo. Oto próbki dokumentacji mojej pracy z klubem fotograwiurowym.
Czyszczenie płyty po trawieniu, polerowanie, sprawdzanie i wykonywanie odbitki. Zdjęcia Cathrine Liberg/ Cleaning plate after etch, then polishing, checking & printing, Photos Cathrine Liberg
Czyszczenie płyty po trawieniu, polerowanie, sprawdzanie i wykonywanie odbitki. Zdjęcia Cathrine Liberg/ Cleaning plate after etch, then polishing, checking & printing, Photos Cathrine Liberg
Prof. Jan Pettersson, kierownik Wydziału Grafiki, Wydział Sztuki i Rzemiosła Narodowa Akademia Sztuk, Oslo
Tekst został wygłoszony w ramach seminarium „Współczesne odnajdywanie dziedzictwa”, zorganizowanego w ramach projektu „Odnalezione. Piękno w czasie i przestrzeni”, zrealizowanego przez Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie we współpracy z partnerami z Islandii oraz Norwegii, w ramach Programu „Kultura” Działanie 2 „Poprawa dostępu do kultury i sztuki”, MF EOG 2014-2021.
